Wszawica (pedikuloza) wciąż jest aktualnym i powszechnym problemem na całym świecie. Pojawienie się wszawicy nie ma nic wspólnego ze statusem majątkowym czy poziomem higieny chorującej osoby. Za chorobę odpowiadają wszy głowowe (Pediculus humanus capitis), którym niestraszne jest nawet codzienne mycie głowy. Rozprzestrzeniają się łatwo w dużych skupiskach ludzkich, gdzie dochodzi do bezpośredniego kontaktu głowy z głową. Dlatego tak często dotyka ona przedszkolaków i dzieci szkolnych, od których zarażają się rodzice. Niestety, bez zastosowania terapii u wszystkich członków rodziny problem będzie nawracał.
- Czy wszy mogą żyć w doczepionych włosach?
- Czy w sztucznych włosach można mieć wszy?
- Czy można stosować środki na wszy na przedłużanych włosach
- Czy trzeba ściągać doczepiane włosy, aby pozbyć się wszy?
- Jak leczyć wszy przy przedłużanych włosach
- Biologia wszy
Czy wszy mogą żyć w doczepionych włosach?
Wszy do życia potrzebują pokarmu (a więc dostępu do skóry głowy i krwi) i odpowiedniej temperatury. Bez żywiciela szybko giną, także w doczepionych włosach po ich ściągnięciu nie przeżyją dłużej niż 2 dni. Tym samym nie ma szans, aby zarazić się wszami od doczepionych pasemek.
Czy w sztucznych włosach można mieć wszy?
Wszy żyją na skórze głowy, dzięki chwytnym odnóżom świetnie sobie radzą w przemieszczaniu po włosach, gdzie też składają swoje jaja, przyklejając je wodoodpornym spoiwem do łodygi włosa. Zarówno wszy jak i gnidy do przeżycia potrzebują odpowiedniej temperatury. Dodatkowo wszy uciekają przed światłem, sprawia to, że gnidy są składane zwykle przy samej nasadzie włosa, maksymalnie 1 cm od skóry. Od każdej reguły niestety są wyjątki i zdarza się, że gnidy lub puste skorupki po gnidach są znajdowane niżej, w tym również w doczepionych włosach.
Czy można stosować środki na wszy na przedłużanych włosach
Na polskim rynku istnieje wiele różnych preparatów zwalczających problem wszy. Najpopularniejsze produkty opierają na dwóch mechanizmach działania:
- Preparaty zawierające permetrynę (Permethrinum)
Permetryna działa poprzez porażenie układu nerwowego wszy. Działanie neurotoksyczne nie obejmuje gnid, a więc po 10 dniach należy powtórzyć zabieg. Szampon ten będzie bezpieczny dla doczepionych włosów. Niestety, coraz więcej badań donosi o wykształcaniu się odporności wszy na tą substancję, przez co leczenie może być nieskuteczne. - Preparaty na bazie olejów silikonowych (Dimethicone / Cyclomethicone).
Tego rodzaju preparatów jest zdecydowanie więcej na rynku. Ich działanie opiera się za oblepianiu i zatykaniu otworów oddechowych wszy i gnid. Są one bezpieczne w stosowaniu i nie ma możliwości, aby wszy nabyły odporność. W połączeniu z wyczesywaniem jest to najskuteczniejsza metoda walki z wszami. Produkty tego typu nie nadają się do stosowania przy przedłużonych włosach, ponieważ mogą rozpuścić klej. Nawet jeśli nie całkowicie, to naruszając jego strukturę, mogą spowodować dostanie się wilgoci wewnątrz łączeń co będzie miało negatywny wpływ zarówno na naturalne włosy jak i doczepione pasma.
Oprócz powyższych, w aptece możemy znaleźć produkty zapobiegające lub odstraszające wszy na bazie olejków eterycznych. Prewencyjnie można je stosować, omijając miejsca łączeń włosów, warto jednak pamiętać, że ich skuteczność, tak jak naturalnych środków odstraszających komary, nie jest stuprocentowe.
Czy trzeba ściągać doczepiane włosy, aby pozbyć się wszy?
Niestety, aby zabiegi usuwania wszy i gnid były skuteczne, niezbędne jest wyczesanie włosów od samej nasady gęstym, profesjonalnym grzebieniem. Nie jest to możliwe w miejscu łączeń włosów naturalnych z doczepianymi pasmami. Samo użycie szamponów może okazać się niewystarczające, ponieważ coraz więcej badań informuje o oporności wszy na preparaty biobójcze. Preparaty olejowe na bazie silikonów są skuteczniejsze, jednak wymagają dłuższego przetrzymania na głowie i mogą rozpuścić klej użyty do łączenia włosów. Najbezpieczniejszą metodą jest ściągnięcie doczepionych pasemek, dokładne ich wyczesanie i poddanie kwarantannie. Przed zgłoszeniem się do salonu na ściągnięcie pasemek z zainfekowanej głowy, należy poinformować salon o problemie.
Jak leczyć wszy przy przedłużanych włosach
Aby przeprowadzić skuteczną kurację i pozbyć się problemu wszy, należy ściągnąć doczepione włosy w salonie. Zanim się tam udamy warto zastosować szampon z permetryną, która zwalczy większość żywych wszy i poprawi nasz komfort. Ściągnięte pasma włosów należy poddać kwarantannie, w tym celu najlepiej włożyć je do foliowego woreczka i umieścić w zamrażalniku na noc. Po tym czasie trzeba włosy dokładnie wyczesać, aby pozbyć się martwych gnid. Nie mogą być one źródłem ponownego zarażenia, ale względy estetyczne i psychiczne są równie ważne.
Na głowę po ściągnięciu doczepionych włosów należy nałożyć jeden z dostępnych w aptece preparatów silikonowych/olejowych i zastosować się do zaleceń ulotki. Skuteczność terapii zależy jednak od naszego sumiennego wyczesania włosów. Aby usunąć gnidy, należy użyć bardzo gęstego, metalowego grzebyka o długich igłach. Do preparatów często dołączane są grzebyki plastikowe, które są zbyt rzadkie aby odkleić gnidę od włosa. Jeśli będziemy mieli pewność, że wszy zostały wybite u wszystkich domowników i problem nie powraca przez minimum 3 tygodnie, to można wrócić do przedłużania włosów.
Biologia wszy
Wesz głowowa jest pasożytem zewnętrznym żyjącym na owłosionej skórze głowy. Dorosły owad ma 2-3 mm długości (wielkość ziarenka sezamu) i jest białego lub szarawego koloru (najedzone wszy mają bardziej brązowy kolor). Wszy odżywiają się krwią, w trakcie pobierania pokarmu wstrzykują w skórę niewielką ilość śliny o właściwościach przeciwzakrzepowych. To właśnie reakcja alergiczna na składniki śliny powoduje uporczywe swędzenie głowy towarzyszące wszawicy. Jednak swędzenie nie zawsze występuje, jest to reakcja osobnicza i czasami dopiero bardzo zaawansowana wszawica powoduje swędzenie skóry głowy.
Cykl rozwojowy wszy
Samica wszy głowowej żyje około 35 dni i po osiągnięciu dojrzałości składa około 10 jaj dziennie. Jaja są przyklejone do łodygi włosa w odległości 2-5 mm od skóry głowy (w zależności od klimatu i temperatury otoczenia może być nawet więcej). Z jaj po 7-12 dniach wylęgają się nimfy, które przechodzą 3 stadia rozwojowe, aby po 9-12 dniach osiągnąć postać dorosłą i zdolność rozmnażania.
Jak się można zarazić wszami?
Wszy nie skaczą, a więc nie ma możliwości żeby przeskoczyły z głowy na głowę. Główną drogą zarażenia się wszami jest bezpośredni kontakt z głową chorującej na wszawicę osoby. Stąd też duże skupiska ludzkie (jak szkoły i przedszkola) są najczęstszym miejscem transmisji. Przytulanie czy wspólne spanie z dzieckiem niestety zwykle powoduje zarażenie innych członków rodziny.
Inną drogą zarażenia, choć dużo rzadszą, może być wspólne używanie ręczników, czapek, czy akcesoriów do czesania (szczotek, spinek)
Wszy poza głową żywiciela mogą przeżyć maksymalnie 24-48h. Jaja, czyli gnidy, są przytwierdzone do łodygi włosa specjalną wydzieliną przypominającą cement, przez co trudno je wyczesać lub zmyć szamponem. Jaja nie są w stanie się wykluć w temperaturze niższej niż ta w okolicy skóry głowy.
Autor: Anna Bury
Absolwentka Biotechnologii na Politechnice Wrocławskiej oraz Biologii na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu. Od początku kariery zawodowej związana z przemysłem kosmetycznym. Technolog formulacji kosmetycznych, specjalista badań i rozwoju, oraz bezpieczeństwa i regulacji prawnych kosmetyków. Ponad 10 lat doświadczenia zawodowego zdobytego w małych i dużych firmach oraz na licznych konferencjach i szkoleniach.
Bibliografia
Nadia Amanzougaghene, Florence Fenollar, Didier Raoult and Oleg Mediannikov: Where Are We With Human Lice? A Review of the Current State of Knowledge, Front. Cell. Infect. Microbiol., 21 January 2020